Για να δούμε όμως ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός συναισθηματικά δυνατού ανθρώπου:
1: Πιστεύει πως η αποτυχία δεν είναι το ‘τέλος του κόσμου’, αλλά μία στάση στην πορεία προς την επιτυχία. Ο πραγματικά δυνατός άνθρωπος αντιλαμβάνεται την αποτυχία ως αναπόφευκτο μέρος της μακράς διαδρομής προς την επίτευξη του στόχου. Με το να αντιμετωπίζει την αποτυχία ως ένα προσωρινό εμπόδιο και κυρίως ως ευκαιρία για μάθηση, καταφέρνει να επανέλθει γρήγορα και να προχωρήσει μπροστά με ευκολία. Αντίθετα, ο φαινομενικά δυνατός διαλαλεί σε κάθε τόνο πως η λέξη «αποτυχία» δεν είναι μέρος του λεξιλογίου του. Με αποτέλεσμα όταν τελικά την βιώσει να καταρρακώνεται το ηθικό του, καθώς η αποτυχία καταφέρει πλήγμα στον ήδη εύθραυστο ψυχισμό του.
2: Έχει επίγνωση των αδυναμιών του και προσπαθεί να τις βελτιώσει. Αρχικά εντοπίζει και αναγνωρίζει τις ελλείψεις του. Αφού αποδεχτεί τις ατέλειές του, επιλέγει να επενδύσει χρόνο και ενέργεια στο να τις δουλέψει με σκοπό την ψυχική ενδυνάμωσή του. Οι αδυναμίες δεν αντιμετωπίζονται ως μειονεκτήματα αλλά ως εν δυνάμει πλεονεκτήματα. Αν για παράδειγμα είμαι αναβλητική, μπορώ με πολλή προσπάθεια να γίνω οργανωτική. Επομένως, η πραγματική δύναμη έγκειται στο να αναγνωρίζεις τις ελλείψεις σου αλλά κυρίως να έχεις επίγνωση της σκληρής δουλειάς που χρειάζεται για να τις ξεπεράσεις. Και όχι στο κατά πόσο αποτελεσματικά τις κουκουλώνεις για να μην γίνονται αντιληπτές από τους άλλους.
3: Γνωρίζει ότι η δύναμη δεν είναι συνώνυμη της εξουσίας. Ο φαινομενικά δυνατός άνθρωπος πιστεύει ότι η δύναμή του πηγάζει από την εξουσία που ασκεί στους γύρω του και για αυτό μοιράζει εντολές δεξιά-αριστερά και προσπαθεί να ελέγξει καταστάσεις έξω από αυτόν. Όμως, η δύναμη βρίσκεται μέσα σου όταν καταφέρνεις να διατηρείς την αισιοδοξία ότι όλα θα πάνε καλά, όταν δηλαδή επιβάλλεσαι στον φοβισμένο εαυτό σου να δει το «ποτήρι μισογεμάτο».
4: Έχει οξεία αντίληψη των συναισθημάτων του. Καταλαβαίνει πώς τα συναισθήματα επηρεάζουν τις σκέψεις και την συμπεριφορά του. Έχει δηλαδή αναπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη καθώς παρατηρεί διαρκώς τον εαυτό του κι έτσι είναι σε θέση να ελέγχει τα συναισθήματά του αντί να τον ελέγχουν εκείνα. Κι ενώ ένας πραγματικά δυνατός ελέγχει τα συναισθήματά του, ο φαινομενικά δυνατός τα καταπιέζει. Ως έλεγχο αντιλαμβάνεται όχι την παρατήρηση, κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων αλλά την πλήρη αποφυγή τους. Εξάλλου όλοι έχουμε ακούσει πως «οι δυνατοί δεν κλαίνε» εμποδίζοντας στην λύπη να εκδηλωθεί. Επειδή όμως τα συναισθήματα έχουν την δική τους υπόσταση και το να μην τα βλέπεις δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν, θα βρουν έναν τρόπο να βγουν στην επιφάνεια κάνοντας την καθημερινότητά σου πιο δύσκολη. Συνήθως εμφανίζονται με το ανεπιθύμητο πρόσωπο του θυμού.
5: Αντιλαμβάνεται πως το «είμαι δυνατός» δεν είναι το ίδιο με το «αντέχω στον πόνο». Ο φαινομενικά δυνατός συνήθως περηφανεύεται για την ανθεκτικότητά του στον ψυχικό πόνο. «Έχω περάσει τόσα κι ακόμα στέκομαι», μπορεί να έχεις ακούσει να λένε. Κι όμως, η πραγματική δύναμη δεν έγκειται στο να υπομένεις στωικά τον πόνο, αλλά στο να γνωρίζεις τα όριά σου στον πόνο. Όπως όταν γυμνάζεις το σώμα σου και ένας έντονος μυϊκός πόνος θα σε κάνει να σταματήσεις την άσκηση, το ίδιο συμβαίνει και με τον ψυχικό πόνο. Η δύναμη δεν βρίσκεται στο να παραμείνεις όρθιος ενώ νιώθεις να λυγίζεις από το βάρος του δυσβάστακτου φορτίου πόνου. Δύναμη είναι το να πέσεις και μετά να σηκωθείς. Σε αυτή του την προσπάθεια, ο δυνατός δεν διστάζει να στραφεί σε άλλους ανθρώπους (φίλους, σύντροφο ή life coach) που θα τον βοηθήσουν να νιώσει καλύτερα. Γιατί ο πραγματικά δυνατός άνθρωπος βιώνει τον πόνο όχι απορροφώντας τα χτυπήματα ως ένας άλλος σάκος του μποξ, αλλά ως μία ευκαιρία να εξελιχθεί, να βελτιωθεί. Το να αντιμετωπίζει την όποια επώδυνη εμπειρία (απώλεια αγαπημένου προσώπου, περιπέτεια υγείας, χωρισμός, απόλυση, κτλ.) ως μία διδακτική εμπειρία δεν είναι καθόλου εύκολο, αλλά γνωρίζει ότι μόνο έτσι το επόμενο χτύπημα θα τον βρει πιο δυνατό.
6: Έχει αυτοπεποίθηση. Ένας άνθρωπος που επιδεικνύει όλα τα παραπάνω γνωρίσματα λογικό είναι να πιστεύει στον εαυτό του, να πιστεύει δηλαδή πως θα καταφέρει να ανταπεξέλθει στις όποιες αντιξοότητες συναντήσει στην διάρκεια της ζωής του. Όμως, προσοχή: η πραγματική αυτοπεποίθηση είναι σιωπηλή. Δεν κραυγάζει. Το να έχει κάποιος ύφος «ξέρεις ποιος είμαι εγώ και τι έχω περάσει; μπορώ να καταφέρω τα πάντα» είναι επίπλαστη αυτοπεποίθηση. Ο ανασφαλής άνθρωπος προβάλλει αυτή την φτιαχτή εικόνα του δυναμικού ανθρώπου με την ελπίδα ότι θα πείσει τους άλλους ότι είναι πράγματι δυνατός και μέσω της αντίδρασης των άλλων θα καταφέρει να πείσει και τον ίδιο του τον εαυτό. Το ‘παίζει σκληρός’ γιατί η αυτοεκτίμησή του συνδέεται με το πώς τον βλέπουν οι άλλοι. Ενώ, εκείνος που πραγματικά έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ικανότητές του δεν χρειάζεται να το αποδείξει στους άλλους προκειμένου να το πιστέψει ο ίδιος. Το αποπνέει. Και προσπαθεί καθημερινά να ενισχύει την αυτοπεποίθησή του εξαιτίας της εσωτερικής του ανάγκης να βελτιωθεί. Η αυτοεκτίμησή του συνδέεται με τους στόχους, την προσπάθεια επίτευξής τους, την κατανόηση συναισθημάτων και γενικότερα την προσπάθεια εξέλιξής του. Επιλέγει να επενδύσει ενέργεια και χρόνο στο πώς θα ενισχυθεί ψυχικά, πώς θα γίνει καλύτερος σε όλους τους τομείς της ζωής. Ανταγωνίζεται μόνο τον εαυτό του, τού αναγνωρίζει τις επιτυχίες αλλά δεν τον τιμωρεί για τις αποτυχίες – μαθαίνει από αυτές. Και βάζει πάλι μπροστά για την επόμενη κατάκτηση που θα ενισχύσει περαιτέρω την αυτοπεποίθηση. Επομένως, ένας άνθρωπος με αυτοπεποίθηση, συναισθηματική νοημοσύνη, ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό του –δηλαδή με αυτογνωσία-, αισιόδοξη στάση στη ζωή, ένα υποστηρικτικό δίκτυο φίλων και γνωστών και διάθεση για μετατροπή κάθε εμπειρίας σε μάθημα ζωής, είναι ένας δυνατός άνθρωπος. Μπορεί και να φαίνεται με την πρώτη ματιά πως είναι δυνατός, μπορεί και να χρειάζεται περισσότερο χρόνο να το παρατηρήσουμε. Δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο ίδιος έχει αναπτύξει την νοοτροπία του μαχητή και αυτό κάνει καλύτερη και ομορφότερη την ζωή του. Κι ο άλλος; Ο ανασφαλής που έχει συνηθίσει να οχυρώνεται πίσω από το προσωπείο μαχητή για να κρύψει τις ανασφάλειές του; Δεν έχει ελπίδα στην ευτυχία; Τα καλά νέα είναι ότι μπορεί να μετατρέψει το ισχυρό περίβλημα σε κάτι ουσιαστικό, σε μία ισχυρή νοοτροπία. Και τότε θα έχει εναρμονίσει το ‘είναι’ με το ‘φαίνεσθαι’.
Koula Chomata
Certified International Life Coach, Clinical Hypnotherapist NGH USA, EICH UK, Master Practiotioner in Neurolinguistic Programming
